Montrö Caz Festivali, 4 Temmuz 2025 akşamı İsviçre’nin Montrö kentinde yeniden kapılarını açıyor. 19 Temmuz’a kadar devam edecek festival, iki hafta boyunca Leman Gölü kıyısındaki bu küçük şehri müziğin dünya başkentine dönüştürecek. Farklı coğrafyalardan on binlerce müzik tutkununu ağırlayan Montrö, caz müzikten doğup bugün çok farklı türleri kucaklayan programıyla yine büyük ilgi görüyor.
Festival, yarım asrı aşkın geçmişi ve kendine özgü atmosferiyle kültür-sanat dünyasında ayrıcalıklı bir yere sahip. 59. edisyon için geri sayım sürerken, sahne alacak sanatçılar kadar Montrö’nün eşsiz ortamı da merakla bekleniyor. 2025 Montrö Caz Festivali kapsamında her akşam iki büyük sahnede gerçekleşecek konserlerin yanı sıra, dört bir yana yayılan ücretsiz performanslar, atölyeler ve “jam session”lar müzik coşkusu şehrin sokaklarına taşıyor.
Montrö’de müziğin yaşayan hafızası
Montrö Caz Festivali ilk kez 1967 yılında, Claude Nobs önderliğinde küçük bir caz etkinliği olarak başladı. İsviçre’de Leman Gölü’ne nazır Montrö Gazinosu’nda düzenlenen ilk festival, üç gün süren mütevazı bir programla cazseverleri buluşturmuştu. Ancak sonraki yıllarda festival hızla büyüdü ve kapsamını genişletti. Cazın efsanevi isimlerine ev sahipliği yaparak ün kazanan Montrö, zamanla blues, rock, pop, soul, funk, elektronik gibi türleri de programına katarak gerçek anlamda çok türlü bir müzik şölenine dönüştü.
Miles Davis, Ella Fitzgerald, Nina Simone, Dizzy Gillespie, Aretha Franklin gibi caz devleri farklı yıllarda Montrö sahnesini onurlandırırken; Santana, Led Zeppelin, Deep Purple, Prince, David Bowie, Sting ve Queen gibi rock ve pop dünyasının yıldızları da festival tarihine unutulmaz performanslar armağan etti. 1971’de gazinodaki Frank Zappa konseri sırasında çıkan yangının Deep Purple grubuna ilham vererek efsanevi “Smoke on the Water” şarkısına konu olması, festivalin erken dönem anılarından biri olarak rock tarihine geçti. Şarkı sözlerinde “Funky Claude” diye bahsedilen kişi, festivalin kurucusu Claude Nobs’tan başkası değildi.
Yıllar içinde Montrö Caz Festivali, benzersiz konser kayıtları ve tarihi anlarla anılır hale geldi. Festivalin neredeyse her anı kaydedilmiş; 1967’den günümüze uzanan yaklaşık 5000 saatlik konser arşivi, UNESCO tarafından “Dünya Belleği” listesine alınarak koruma altına alınmıştır. Bu arşiv, Miles Davis’in efsanevi 1973 performansından Prince’in sürpriz “jam session”larına kadar sayısız değeri barındırıyor. Montrö’nün müzik mirasını gelecek kuşaklara aktaran bu koleksiyon, festivalin kültürel önemini dünya çapında tescillemiş durumda. Küçük bir İsviçre kasabasından doğup global bir marka haline gelen Montrö Caz Festivali, bugün geçmişin mirasıyla geleceğin seslerini buluşturan bir platform olarak yoluna devam ediyor.
2025 programı: Efsaneler ve genç yıldızlar buluşuyor
2025 programı, festivalin “caz” adını taşımasına rağmen ne denli geniş bir müzikal yelpazeye sahip olduğunun bir kanıtı. Bu yıl Montrö sahnelerinde müzik tarihinin efsaneleri ile günümüzün parlayan yıldızları bir araya gelecek. Motown efsanesi Diana Ross ve pop müziğin unutulmaz sesi Lionel Richie, yıllar sonra Montrö’ye ilk kez konuk olacak büyük isimler arasında. Rock dünyasının devlerinden Neil Young, grubu The Chrome Hearts ile birlikte özel bir üç saatlik konser vermeye hazırlanıyor. Performans, Young’ın Haziran ayında Glastonbury’deki baş gösterisinin hemen ardından Avrupa’da vereceği en kapsamlı konserlerden biri olacak. Festivalin açılış gecesinde ise soul-funk kraliçesi Chaka Khan sahne alıyor. Chaka Khan, 50. sanat yılını kutladığı bu özel gecede yakın dostu ve Montrö’nün manevi ailelerinden sayılan efsane aranjör Quincy Jones’a ithaf ettiği “To Quincy With Love” adlı bir konserle festivalin startını verecek. Montrö’nün uzun yıllardır destekçisi olan Quincy Jones’un onuruna düzenlenen bu açılış, festival tarihine geçecek anlardan biri olmaya aday. Yine festivalin kıdemli konuklarından gitar efsanesi Carlos Santana, 18 Temmuz akşamı Göl Sahnesi’nde ustalığını konuşturacak. 70’ler diskodan punk’a pek çok tarzını etkilemiş ikonik ismi Grace Jones da programda dikkat çeken konuklardan.
Bu yıl program, sadece geçmişin yıldızlarına değil, günümüz müzik sahnesinin yükselen değerlerine de geniş yer veriyor. Britanyalı indie rock grubu Pulp, kariyerlerinde ilk kez Montrö’ye gelerek 14 Temmuz’da sahne alacak; üstelik aynı gece onların öncesinde Bloc Party grubu, kült albümü Silent Alarm’ın 20. yılını özel bir performansla kutlayacak. Pop müziğin yeni nesil seslerinden RAYE, geçen yıl yarattığı etki sonrasında festivalde tekrar sahne alırken bu kez ona bir başka İngiliz yıldız adayı Jade eşlik edecek. Reggaeton ve Latin pop’un dünya çapındaki temsilcisi J Balvin, 5 Temmuz akşamı enerjik şovuyla Montrö’yü Latin ritimleriyle sallayacak. Alternatif R&B şarkıcısı Jorja Smith ve soul yorumcu Leon Bridges, festivalin modern damarını güçlendirirken; elektronik müzik prodüktörü Jamie xx ile deneysel pop sanatçısı FKA twigs ikilisi 13 Temmuz’da aynı gece art arda performans sergileyerek avangart bir müzik ziyafeti sunacaklar. Genç kuşağın rock yıldızlarından Sam Fender, 15 Temmuz akşamı son albümünün şarkılarını İsviçre seyircisiyle buluşturacak. Aynı gece popüler folk-rock şarkı yazarı Noah Kahan ve viral çıkış yapan genç şarkıcı Benson Boone gibi isimler de Montrö’nün yeni seslere açık platformunda yer bulacak.
Elbette bir caz festivali olarak Montrö, kök saldığı caz müziğine de programında güçlü bir alan ayırıyor. Festivalin son günlerine doğru, Birleşik Krallık caz sahnesinin ödüllü temsilcileri Nubya Garcia (saksafon) ve Ezra Collective (caz/funk topluluğu) gibi yenilikçi müzisyenler performans sergileyecek. Kapanış gecesi olan 19 Temmuz’da ise ana sahnede Alanis Morissette güçlü vokaliyle final yaparken, Montrö Gazinosu’ndaki sahnede modern cazın önde gelen isimleri Christian Sands Trio ve kontrbas virtüözü Avishai Cohen Quintet art arda konserler verecek. Bu sayede festival, son gecesinde hem 90’lar rock/pop efsanesini hem de güncel cazın ustalarını ağırlayarak kendi çok yönlü ruhunu yansıtacak.
Bu yıl festivalin ana etkinlikleri Montrö’nün kalbinde iki büyük sahnede gerçekleşecek. İlki, şehrin göl kenarındaki Place du Marché alanında kurulan açık hava “Göl Sahnesi” (Scène du Lac). Montrö’nün muhteşem manzarasını arkasına alan bu büyük açık hava sahnesi, festivale adını veren gölün kıyısında unutulmaz konserlere ev sahipliği yapacak. Göl Sahnesi’nde seyirciler, Lac Léman’ın esintisi eşliğinde yıldız sanatçıları dinleme şansını bulacaklar. İkinci ana mekân ise tarihi Montrö Gazinosu binasında yer alan “Gazino Sahnesi” (Scène du Casino). Kapalı salon atmosferine sahip sahne, akustik kalitesiyle ünlü ve daha özel projelere, caz performanslarına uygun bir ortam sunuyor. Montrö’de her akşam paralel olarak iki farklı konsepte sahip konser seçeneği bulunacak; izleyiciler tercihlerine göre efsanevi bir açık hava konserini veya daha samimi bir salon performansını deneyimleyebilecek.
Festivalin resmi programına ek olarak, Montrö’deki müzik şöleni gün boyu ve gece boyunca devam ediyor. Göl kıyısındaki yürüyüş alanları ve şehrin parkları, ücretsiz sahnelere ve etkinlik alanlarına dönüşüyor. Montrö Caz Festivali kapsamında 600’ün üzerinde ücretsiz etkinlik, konser, DJ performansı, film gösterimi, atölye ve söyleşi düzenlenmesi planlanıyor. Özellikle güneş battıktan sonra şehrin sokaklarında ve barlarında gerçek bir festival ruhu hissediliyor. Geleneksel “jam session” geceleri, festival programının gizli hazineleri olarak biliniyor: Ünlü müzisyenler resmi konserlerini bitirdikten sonra şehrin çeşitli mekânlarında bir araya gelip sabaha dek süren doğaçlama performanslar sergiliyor. Bu spontane buluşmalar, izleyicilere unutulmaz sürprizler yaşatırken Montrö’nün adını duyuran o büyülü atmosferi de perçinliyor. Örneğin, geçmiş yıllarda Montrö Jazz Club’daki sabaha karşı “jam session”larında Prince’in sahneye çıkması veya Stevie Wonder’ın bir genç yetenekle düet yapması gibi hikâyeler dillerde dolaşıyor.
Şehirde hayat, müzik etrafında dönüyor
Montrö, nüfusu sadece yaklaşık 25 bin olan küçük bir İsviçre şehri. Ancak temmuz ayında festival zamanı geldiğinde, bu sakin Riviyera kasabası kozmopolit bir kültür merkezine dönüşüyor. Şehir ile festival adeta iç içe geçiyor: Montrö’nün otelleri, restoranları, kafeleri dünyanın dört bir yanından gelen sanatçıları, basın mensuplarını ve binlerce müzik tutkununu ağırlıyor. Yerel halk için de festival ayrı bir gurur ve eğlence kaynağı. Montrö sakinleri yıllardır misafirperverlikleriyle festivalin ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda. Konserler dışında şehirde düzenlenen fotoğraf sergileri, tekne turları, atölyeler gibi yan etkinliler hem ziyaretçilere bölgenin kültürünü tanıtıyor hem de festivale yerel bir renk katıyor.
Montrö Caz Festivali’nin ekonomik ve sosyal anlamda şehre katkısı da büyük. Her yaz çeyrek milyon civarında ziyaretçiyi çeken festival sayesinde Montrö’de turizm canlanıyor, oteller aylar öncesinden doluyor. Küçük esnaftan büyük sponsorlara kadar herkes bu dev organizasyonun parçası oluyor. Festival yönetimi, bölgedeki işletmeler ve yerel yönetimle yakın iş birliği içinde çalışarak etkinliklerin sorunsuz gerçekleşmesini ve şehrin bu yoğun dönemi en iyi şekilde geçirmesini sağlıyor. Montrö’nün kent kimliği, caz festivaliyle özdeşleşmiş durumda. 2019 yılında kent, UNESCO Yaratıcı Şehirler ağına müzik alanında dahil edilerek bu alandaki uluslararası önemini de pekiştirdi. Claude Nobs’un “Montrö sounds” diyerek dünyaya tanıttığı bu festival, şehrin hafızasında ve siluetinde kalıcı izler bırakmış durumda. Montrö’nün farklı noktalarında festival kurucusu Claude Nobs’un anısına ithaf edilen mekanlar, heykeller ve plakalar görmek mümkün. Yerel halk, her yıl dünyanın en iyi müzisyenlerini kendi şehirlerinde ağırlamanın haklı gururunu yaşıyor ve festival günlerinde oluşan renkli atmosferin tadını çıkarıyor.
60. yıla doğru: Mirası sürdürmek ve dönüştürmek
Neredeyse altmış yıla yaklaşan köklü festival, geleceğe yönelik planlarını da geçmişine yaslanarak şekillendiriyor. 2026 yılında 60. yılını kutlayacak olan Montrö Caz Festivali’nin organizatörleri, şimdiden bu özel yıldönümüne dair hazırlıklara başlamış durumda. Festivalin doğduğu mekân olan Montrö Müzik ve Kongre Merkezi, geçirdiği yenileme sürecinin ardından önümüzdeki yıl yeniden ana sahneye dönüşecek. Festival yönetimi, Montrö ruhunu koruyup geliştirerek yeni nesillere aktarmayı hedefliyor.
Bu kapsamda son yıllarda başlatılan “MJF Spotlight” gibi girişimlerle genç yeteneklerin desteklenmesine büyük önem veriliyor. 2025’te ilk kez kurulacak MJF Spotlight açık hava sahnesi, kariyerinin başındaki sanatçıların performans sergileyebileceği bir platform sunacak. Geleceğin yıldızları olarak görülen birçok ismin Montrö’de keşfedilmesi veya önemli çıkışlar yapması amaçlanıyor. Ayrıca festival, sürdürülebilirlik ve erişilebilirlik konularında da geleceğe dönük projeler yürütüyor; çevre dostu uygulamalar, engelli erişimine uygun mekânlar ve herkes için kapsayıcı bir festival deneyimi sağlama gibi hedefler güdüyor. Montrö Caz Festivali Vakfı, zengin konser arşivini dijitalleştirip eğitim ve kültür kurumlarıyla paylaşarak müzik mirasının korunmasına katkı sunmaya devam ediyor.
