Art Basel, bu yıl ilk kez hayata geçirdiği kapsamlı ödül programıyla, çağdaş sanat dünyasına yön veren isimleri onurlandırmak üzere yola çıkıyor. Geçtiğimiz hafta yapılan resmi duyuruyla birlikte 36 madalya sahibi açıklandı. Dokuz kategoride seçilen bu isimler; sanatçılardan küratörlere, medya mensuplarından kurum temsilcilerine, yaratıcı disiplinler arası figürlerden sahne arkasının görünmez kahramanlarına kadar uzanan geniş bir ağı temsil ediyor. Art Basel Yönetim Kurulu Başkanı Noah Horowitz, ödüllerin “sanat dünyasının kolektif hafızasını ve geleceğini birlikte kuran aktörleri görünür kılmak” amacıyla tasarlandığını belirtti.
Dokuz kategori, otuz altı isim
2025 Art Basel Ödülleri, bireysel sanatçı başarılarıyla birlikte, sanatın küresel ölçekte nasıl üretildiğini, desteklendiğini ve dolaşıma girdiğini temsil eden çok katmanlı bir yapıyı da onurlandırıyor. Ödül programı, sanat üretiminin farklı boyutlarını kapsayan dokuz kategori altında yapılandırıldı: Yükselen Sanatçılar, Yerleşik Sanatçılar, İkon Sanatçılar, Disiplinlerarası Yaratıcılar, Küratörler, Müzeler & Kurumlar, Patronlar, Müttefikler ve Medya & Hikâye Anlatıcıları.
2025 yılı için seçilen 36 madalya sahibi, farklı kıtalardan ve disiplinlerden gelen figürleri bir araya getiriyor. İkon Sanatçılar arasında yer alan Adrian Piper, ırk, kimlik ve güç ilişkileri üzerine kurulu kavramsal sanatıyla yeniden öne çıkarken; Betye Saar’ın The Liberation of Aunt Jemima gibi işleri, “Black Arts” hareketinin sembolik hafızasını canlandırıyor. Cecilia Vicuña ise şiir, ekoloji ve feminizmi buluşturan enstalasyonlarıyla ödüle layık görüldü.
Yerleşik Sanatçılar kategorisinde, Ibrahim Mahama’nın kolonyal ticaret yollarından arta kalan çuvallarla kapladığı kamusal yapılar tarihsel bir doku oluştururken; Cao Fei’nin dijital avatarlarla kurguladığı sanal dünyalar, çağımızın teknolojik deneyimlerini sanatsal bir hafızaya dönüştürüyor.
Yükselen Sanatçılardan Meriem Bennani kısa video estetiğini postkolonyal hicivle buluşturan işleriyle dikkat çekerken; Pan Daijing, ses tasarımı, koreografi ve performans ekseninde yeni bir anlatı dili inşa ediyor.
Sanatla başka alanlar arasında köprü kuran Disiplinlerarası Yaratıcılar kategorisinde, Formafantasma’nın elektronik atıklar üzerine geliştirdiği araştırma-temelli tasarımları, üretim ve tüketim zincirine yönelik eleştirel bir bakış sunuyor. Grace Wales Bonner ise Karayip diasporasını, edebiyat, moda ve müzik aracılığıyla çok katmanlı anlatılara dönüştürdüğü koleksiyonlarıyla ödüle değer görüldü.
Destekleyici kategorilerde de görünmeyen emek biçimlerine ışık tutuluyor. Art Handlxrs*, queer ve göçmen teknisyenleri odağına alan kolektif yapısıyla sanat üretim zincirinin perde arkasını görünür kılarken; Gasworks / Triangle Network gibi uluslararası işbirliği ağları sanatçı değişim programlarına katkı sağlıyor. Negar Azimi, Barbara Casavecchia ve The Journal of Curatorial Studies gibi medya aktörleri ise sanat söyleminin eleştirel ve akademik yönlerini öne çıkarıyor.
Kurumsal ödüller de benzer bir çeşitliliğe işaret ediyor: Dubai merkezli Jameel Arts Centre, çağdaş sanatın Orta Doğu’daki temsil gücünü vurgularken; Dakar’daki RAW Material Company, alternatif sanat eğitimine ve araştırma programlarına odaklanarak Afrika kıtasında özgün bir model sunuyor. Küratörlük alanında Candice Hopkins, Eungie Joo ve Shanay Jhaveri gibi isimler, sergi kurgularına getirdikleri politik ve tarihsel perspektiflerle öne çıkıyor.
Sanat dünyasının en güvenilir isimleri bir arada
2025 Art Basel Ödülleri’nin ilk aşamasında seçilen madalya sahipleri, dünyanın dört bir yanından gelen sanat profesyonelleri tarafından belirlendi. Bu süreçte görev alan uluslararası jüri heyeti, çağdaş sanat alanında etkinliği, vizyonu ve etik duruşuyla öne çıkan dokuz seçkin isimden oluştu. Jüriye başkanlık eden, ancak oy hakkı bulunmayan isim ise Art Basel’in Fuarlar ve Sergi Platformları Direktörü Vincenzo de Bellis oldu.
Jüride yer alan figürler, hem coğrafi hem de kurumsal çeşitlilik açısından dikkat çekici bir bütünlük sundu. Hoor Al Qasimi (Sharjah Art Foundation), Elena Filipovic (Kunstmuseum Basel), Jessica Morgan (Dia Art Foundation), Hans Ulrich Obrist (Serpentine Galleries), Adriano Pedrosa (MASP), Suhanya Raffel (M+, Hong Kong), Franklin Sirmans (PAMM) ve Philip Tinari (UCCA, Pekin) gibi isimler, seçim sürecinin kapsayıcı bir yapıya sahip olmasını sağladı. Öte yandan, jürinin Mayıs ayında kaybettiği değerli üyesi Koyo Kouoh’a (Zeitz MOCAA), sürece sağladığı katkılar dolayısıyla özel bir anma gerçekleştirildi.
Değerlendirme üç ana aşamada gerçekleşti: ilk olarak dünya çapındaki gözlemcilerden oluşturulan aday havuzu hazırlandı, ardından jüri bu listeyi inceleyerek dokuz kategori altında 36 madalya sahibi belirledi.
“Akran seçimi” ile belirlenen yeni bir onur modeli
Art Basel Ödülleri, klasik ödül modellerinin ötesine geçerek, sanat dünyasında birlikte seçme, birlikte yükseltme fikrini merkeze alan yeni bir sistem sunuyor. İlk aşamada açıklanan 36 madalya sahibi, yıl sonunda kendi aralarından 12 ismi seçecek, böylece altın madalyalar, bir jüri kararıyla değil, alanın içinden gelen aktörlerin takdiriyle belirlenmiş olacak.
Altın madalyaya layık görülecek isimler sadece unvanla değil, aynı zamanda ciddi ölçüde destekle de ödüllendirilecek. Özellikle sanatçı kategorilerinde yer alan altın madalya sahiplerine kişi başı 50.000 ABD doları tutarında koşulsuz fon sağlanacak. Ayrıca, Yerleşik Sanatçılar için Basel’deki Art Basel 2026’da büyük ölçekli bir kamusal iş üretme siparişi verilirken; İkon Sanatçılar adına seçecekleri kuruluşa bağış yapılacak. Kurumlar, müttefikler ve medya temsilcileri de benzer şekilde, kendi alanlarında etki yaratacak uluslararası iş birlikleri ve profesyonel gelişim imkanlarıyla desteklenecek.
Haziran’dan Aralık’a: Törenler ve takvim
Art Basel Ödülleri, yıl geneline yayılan bir dizi etkinlikle sanat dünyasının ritmini belirleyen bir takvimi de beraberinde getirecek. 15 Mayıs 2025’te yapılan resmi açıklamayla başlayan yolculukta, 36 madalya sahibi, Art Basel’in Haziran ayında Basel’de gerçekleştireceği ana fuar kapsamında bir araya gelecek.
19 Haziran’da, Kunstmuseum Basel ev sahipliğinde düzenlenecek resepsiyon, ödül sahiplerinin kamuoyuyla ilk kez buluştuğu tören niteliğinde bir etkinlik olacak. Buluşmayı takip eden gün, Art Basel Ödülleri Zirvesi başlığı altında bir konferans gerçekleşecek. Zirve, sanatçıları, müze yöneticilerini, küratörleri, yayıncıları ve fikir önderlerini bir araya getirerek çağdaş sanatın bugünü ve geleceği üzerine kamusal bir tartışma zemini sunacak.
Yılın son durağı ise 4 Aralık’ta Art Basel Miami Beach kapsamında gerçekleşecek. Bu gecede, madalya sahiplerinin kendi aralarından yapacağı oylama sonucunda belirlenen 12 Altın Madalya sahibi kamuoyuna açıklanacak.
